Туркестанская область входит в тройку регионов по площадям, подлежащим обработке - 272 тысячи гектаров. Она первой вступила в фазу активной борьбы с самым опасным видом саранчи – марокканской. На 19 мая уже обработано 252 тысячи га - 93%. В ближайшие дни будут закончены работы на оставшихся площадях.

В обработке таких огромных площадей региона занято свыше 360 человек. Это инспекторы, специалисты из районов и городов Туркестанской и других областей, прогнозного центра и даже местные неравнодушные жители. Работа идет пешим ходом, на машинах, с помощью самолетов и беспилотников. Итого с земли обрабатывается 162 тысячи гектар, с воздуха – 107 тыс., с применением ранцевого опрыскивателя – 1 тысяча гектар, беспилотниками – 1,4 тысячи гектар.

вице-премьер Серик Жумангарин на месте изучил механизмы и методы обработки от саранчи, побеседовал с подрядчиками, проводящими весь цикл работ от поставки и хранения препаратов до услуг по обработке.

Тема бюджетного дефицита регулярно освещается, но достаточно однобоко, и даже в экономических изданиях отсутствуют статьи, где был бы полноценный анализ с разных углов. Но одно дело, когда такой анализ идет в обществе и нет прямых последствий для страны. Другое дело, когда это происходит внутри системы госуправления. До 2013 года, когда дефицит бюджета первый раз пробил цифру в 1 трлн тенге, номинальные цифры смотрелись как-то приемлемо. Но тогда и ВВП составлял всего 35 трлн тенге, а в 2023 году он превысил 120 трлн тенге. Соразмерно вырос и дефицит бюджета — до 2,8 трлн тенге. При сохранении динамики к 2029 году дефицит госбюджета достигнет 7 трлн тенге. Это сухие цифры, и звучит немного страшно, когда речь идет о триллионах. Но давайте посмотрим с разных углов.

Делим 2,8 трлн тенге на 120 трлн тенге, получаем 2,3%. В принципе, это ниже 3% — это норматив во многих странах, хотя, конечно, можно отклоняться от норматива. Некоторые законодательно закрепляют лимит.

Критическим считается уровень в 10% от ВВП, но тут все зависит от соотношения бюджета к ВВП. В Казахстане госбюджет в 2023 году составил 26,8 трлн тенге, или около 22,3%. В развитых странах соотношение варьируется в пределах 40-60% от ВВП (налоговая нагрузка в 2-3 раза выше), поэтому они для себя могут позволить критический порог в 10%, а у нас это, по сути, половина бюджета, поэтому наш критический порог это 5%.

Да и базовый норматив в 3% для нас, скорее всего, должен быть смещен к 2%. И с этой точки зрения мы уже превышаем норматив. Посмотрим с другого угла. Немного добавим красок. При расходах бюджета в 26,8 трлн тенге, доходы равны 24 трлн тенге, из которых 4 трлн тенге — это трансферты из Нацфонда. Если взять классическую формулу первичного дефицита (расходы минус налоговые поступления), то дефицит составит 6,8 трлн тенге, или около 5,8%, что превышает тот самый критический порог в 5%. Уже становится страшно.

Можно добавить пафоса, сказать, что проедаем будущее, то есть активы Нацфонда, но в 2023 году активы выросли с $55 млрд до $60 млрд. В принципе, трансферты были на уровне, который позволяет расти Нацфонду. Но, конечно, если бы не было трансфертов, то Нацфонда вырос бы почти до $70 млрд. Вообще в условиях нулевого дефицита Нацфонд ежегодно рос бы на $15-20 млрд. Заманчивая цифра! , — озвучил свои подсчеты О. Худайбергенов.

Есть много стран, где добыча нефти больше, чем у нас, но там нет Нацфонда. Все налоги с сырьевого сектора идут сразу в бюджет. При таком раскладе бюджет у нас вмиг станет профицитным. Не будет никакого дефицита. На длинных временных дистанциях становится и вовсе бессмысленной логика изымать ресурсы из экономики и вкладывать под низкий процент в гособлигации США. Это в последние годы доходность облигаций поднялась, а раньше ставки были низкими. И исходя из сберегательной логики Нацфонд вкладывался в высоколиквидные безрисковые активы, коими являются гособлигации развитых стран.

Смена парадигмы (эпоха низких ставок ушла, теперь вроде надолго вернулись повышенные ставки) тоже дала свой эффект — облигации, купленные 3-4 года назад, упали в цене и дали убыток Нацфонду в 2022 году, конечно, в 2023 году отыгрались, но, в целом, вложения в гособлигации не являются такими уж и безрисковыми.

Однако, текущая финансовая конструкция страны выстроена так, что отказ от Нацфонда будет негативно воспринят международными финансовыми организациями и рейтинговыми структурами. С другой стороны, нужна финансовая дисциплина, некий дамоклов меч, что нельзя полагаться на сырьевые доходы, ведь, тем более, что в горизонте 20-30 лет они действительно резко сократятся, если за это время не будет проведена массовая геологоразведка и добыча на новых месторождениях.

Не уверен, что накопленные к тому моменту активы Нацфонда сильно помогут, но изъятия в Нацфонд все же дисциплинируют. Поэтому пусть Нацфонд будет. В таком случае вопрос — возможно ли уйти от бюджетного дефицита, как минимум при стандартных трансфертах из Нацфонда, а как максимум вообще отказавшись от Нацфонда? Если коротко, то да. И желательно так и сделать. Но как?

По его мнению, есть несколько решений — от простого к сложному:

1. Дивиденды от Самрук-Казына.

В 2023 году чистая прибыль от Самрук-Казына составила 1,9 трлн тенге, при этом дивидендов перечислено 238 млрд тенге, а если включить финансирование социальных программ, то цифра вырастет до 460 млрд тенге, что, кстати, в 1,5 раза больше, чем в 2022 году, и является историческим рекордом. Вместе с тем, можно уверенно сказать, что Самрук-Казына при выручке в 16 трлн тенге легко может дать чистую прибыль в 3 трлн тенге, а дивидендов на 1,5 трлн тенге. Иначе говоря, бюджет получит лишний 1 трлн тенге, даже не проводя масштабные экономические реформы.

2. Расходы бюджета.

В 2023 году расходы составили 26,8 трлн тенге. Около 70% — это обычно операционный бюджет, а 30% (или почти 8 трлн тенге) — это бюджет развития. Здесь есть загвоздка — нельзя сокращать расходы бюджета, так как обычно сокращение расходов бюджета ведет к сокращению ВВП, поэтому есть смысл правильно администрировать:

• соблюдать стандарты (дороги качественно строят, или трубы кладут до того, как дорогу сделают, реже меняют бордюры и так далее) = эффект от 0,5 до 1,0 трлн тенге;
• выбивать страновые скидки при закупе импорта, особенно лекарств = эффект от 0,5 до 1 трлн тенге;
• заменить ненужные расходы (форумы, памятники, имиджевые мероприятия и так далее) = эффект от 100 до 300 млрд тенге;
• обнулить бюджетную бюрократию и оперативно финансировать забюджетированные инициативы, чтобы сократить расходы бизнеса на финансирование кассовых разрывов (это, кстати, позволит бизнесу снизить цену — ведь сокращаются затраты, существовавшие из-за бюрократии), чтобы экономический мультипликатор полноценно заработал = эффект от 1 до 2 трлн тенге;

3. Реальное казсодержание.

Недропользователи, особенно иностранные, балуются красивыми словами типа «внутристрановой ценности», но фактически чем больше они об этом говорят, тем меньше создается этой ценности. Сейчас реальная доля казсодержания упала до 10-15% при желаемых 50%. Также хорошо бы отработать, чтобы сами госорганы показали реальное казсодержание (например, мебель, военная форма и т. д. часто реально изготавливаются зарубежом). Плюс необходимо пересмотреть концепцию индустриального сертификата, который уже давно получают те, кто ничего непроизводит, лишь импортирует. При правильной работе по этим направлениям бюджет получит плюсом от 1 до 3 трлн тенге.

4. Либерализация и модернизация сектора ЖКХ.

Установление долгосрочных тарифов в обмен на инвестиции способно не только резко нарастить инвестиции в страну и повысить занятость, но также увеличить налоговые поступления от 1 до 2 трлн тенге. Одновременно снизятся расходы бюджета на кросссубдирование до 0,5 до 4 трлн тенге в год в зависимости от масштабов либерализации.

5. Теневая экономика.

В тени сидит 30% ВВП и 50% фонда оплаты труда. Отсутствие реальных реформ в этом секторе (привет противникам сингапурской модели и сторонникам роста налоговой нагрузки) заставляет страну идти по пути повышения налоговой нагрузки на добросовестных граждан. Тогда как можно, не повышая нагрузку, сделать привлекательным переход на «белую» зарплату. Если людям дать «морковку» в виде «ипотеки под 1-2%» (при условии, что человек получает зарплату «вбелую»), то доля теневых зарплат быстро упадет до нуля (люди понимают, что честное поведение выгодно). И здесь не только наполнится ГФСС, ФОМС, ЕНПФ (причем выяснится, что не надо поднимать ставки), но также сократятся расходы бюджета на АСП, жилищные программы и так далее. Эффект дополнительных налоговых поступлений будет от 1 до 2 трлн тенге, а сокращение затрат от 0,5 до 1 трлн тенге.

Итого рост доходов бюджета на 5 трлн тенге, а сокращение расходов на 2,1 трлн тенге. Общий плюс = 7,1 трлн тенге. Если приложить все это к цифрам 2023 года, то этот плюс покроет не только бюджетный дефицит в 2,8 трлн тенге, но и сделает ненужным 4 трлн тенге трансферта из Нацфонда. И сверху останется 300 млрд тенге профицита, которые умный человек обязательно направит на выплату госдолга и сокращение затрат его обслуживание.

Если все это сделать, то Нацфонд будет расти не на $15-20 млрд в год, а на $30-40 млрд, так как при правильном казсодержании снизится импорт, ну и вторичные эффекты от правильной экономической политики и обнуления бюрократии позволят бизнесу пойти на сокращение себестоимости и цены на товары.

И последнее. Казахстан — это страна с хроническим торговым профицитом. Это условие, которое, в идеале, способствует тому, что был и бюджетный профицит. Точнее сказать, это надо постараться при таких условиях сделать бюджетный дефицит. Есть в мире страны, которые несмотря на отсутствие ресурсов, создали условия сперва для стабильного торгового профицита, а потом уже и для стабильного бюджетного профицита. В принципе, если начать сегодня, то в течение 3-5 лет можно сделать так, чтобы и Казахстан вошел в этот список, — заключил О. Худайбергенов.

Глава Минпросвещения РК Гани Бейсембаев прокомментировал ранее распространившееся в сети видео, на котором школьники совершали намаз в одной из школ, передает корреспондент агентства Kazinform.

Глава ведомства заявил, что школа и религия должны быть строго разделены.

— Школы должны заниматься предоставлением качественного образования и воспитания. Поэтому категорически в организациях образования не допускается данная ситуация в нашей стране. Что касается того, чтобы было в соцсетях, когда религиозный представитель проводил с нашими детьми какие-то обряды. Это происходило, как мы выясняли, в мечети. Поэтому направлено в соответствующие госорганы, контролирующие все мечети, чтобы более не допускали без разрешения организации образования какие-либо мероприятия с нашими детьми. Это непозволительно и неправильно, — высказался Г. Бейсембаев.

Ранее министр обратил специальное внимание на вопрос ношения хиджаба в школах. Он заявил прямо, что школьникам нельзя приходить в школу в хиджабе, отметив, что никаких изменений в одежду учащихся не вносилось и дети по-прежнему должны носить утвержденную школьную форму.

Если слаб ты во времена беды, значит, действительно слаб, точно сказал мудрый библейский царь Соломон. Казахстанское общество перед лицом испытаний на деле продемонстрировало свою сплочённость, показало, что единство нашего многоконфессионального и полиэтнического народа – не лозунги, а реальность.

В духовном центре республики - Алматы - религиозные организации объединили свой благородные усилия для оказания помощи пострадавшим от паводков. Прецедент необычной благотворительной кооперации стал возможен благодаря успешно функционирующей неформальной площадке южной столицы – «Клубу лидеров религиозных объединений».

Напомним, Северо-Казахстанская область – самый пострадавший от небывалых наводнений регион, а часть областного центра - Петропавловска – несколько дней была затоплена, в городе наблюдались перебои с электричеством и даже снабжением питьевой водой.

Несмотря на все старания властей, помощь отважных спасателей МЧС из 7 регионов РК, пострадали свыше 100 субъектов бизнеса, сотни людей лишились крова и имущества. Все это - стихия. Но как говорил апостол Матфей (6:25), когда случается бедствие, нужно быть готовым оставить дом и вещи. Помните: жизнь ценнее любого имущества.

Президент страны Касым-Жомарт Токаев сразу объявил, что всем пострадавшим будет выплачена справедливая компенсация, лишившихся своего жилья, до осени обеспечат новым. И это уже реально делается.

Кстати, если по РК тестирование выпускников школ пройдет с 16 мая по 5 июля, то в этом регионе — с 25 мая по 12 июля.

«Управлением по делам религий города Алматы на площадке Алматинского Клуба была предложена инициатива – объединиться и оказать посильную помощь пострадавшим. Большая часть участников поддержала нас и в результате, за короткий срок, было собрано 8 720 000 тенге. Самое ценное в этой истории то, что представители разных религиозных конфессий – мусульмане, буддисты, мормоны, кришнаиты, представители протестантских деноминаций показали пример успешной консолидации и единения», - отметил руководитель Управления по делам религии г. Алматы Нурлан Кикимов.

На собранные средства было закуплено 68 единиц бытовой техники для пострадавших североказхстанцев. Помощь была оказана адресно. Организаторы старались учесть нужды и текущие потребности самих пострадавших.

Руководители религиозных объединений СКО во время прибытия гуманитарного груза из Алматы тепло поблагодарили «коллег» по духовной профессии за своевременную помощь.

Как точно сказал один из лидеров конфессий региона, «В такие моменты мы действительно можем осознать, что мы, независимо от национальности в первую очередь являемся казахстанцами, единым народом, верящим во Всевышнего».

Получившие гуманитарную помощь северяне сердечно благодарят за это добрых алматинцев. Так, Николай С, живущий в прибрежном районе Подгора, полностью оказавшемся на несколько дней под водой, рассказал, что вся бытовая техника дома вышла из строя и помощь религиозных объединений южной столицы была очень кстати в это сложное время. Не зря сказано в священных писаниях - кто дает вовремя, тот дает дважды.Стоит отметить, что многие религиозные объединения до этого момента сами осуществляли благотворительную помощь, а данная акция стала ярким ее дополнением.

В реализации это благородной акции активное участие также принимали Общественный фонд «Social Development Center», выступивший основным координатором, а также ЧНУ «Координационный центр по проблемам детства «Демеу» и Управление по делам религий Северо-Казахстанской области, которые оказали неоценимую помощь в координации уже на месте.

И как сказал пророк Мохаммад: «Не из нас тот, кто разделяется», а наш народ никогда не одобрял разобщенность, говоря: «Волк ест разделенных». Поэтому каждый истинный верующий должен ценить мирное небо над головой и способствовать укреплению внутренней и внешней безопасности нашей страны.

С уважением приводим список организаций, оказавших благотворительную помощь:

1. Центральная мечеть г. Алматы (ДУМК).

2. Церковь Иисуса Христа Святых Последних Дней.

3. Христианская Евангельская Пятидесятническая Церковь «Источник жизни» в г. Алматы.

4. Церковь Христиан Веры Евангельской «Новая жизнь».

5. Христианская Новоапостольская церковь в городе Алматы.

6. Центр Церкви «Голгофа» Евангельских Христиан Баптистов.

7. Евангелическо-Лютеранская Церковь Святых Апостолов Петра и Павла.

8. Евангельская христианская церковь «Агапе».

9. Общество сознания Кришны города Алматы.

10. Пресвитерианская Церковь «Алмагуль».

11. Алматинская церковь «Вон Буддистов».

12. Алматинская Евангельская Христианская Церковь «Сун Бок Ым».

13. Христианская Церковь Полного Евангелия «Слово Божие».

14. Поместная церковь христиан адвентистов седьмого дня города Алматы.

15. Общественный фонд «Social Development Center»

В заключительном матче впервые забили обладатели Кубка Гагарина Никита Михайлис и Валерий Орехов, а Роман Старченко забросил свою третью шайбу на ЧМ-2024.

🇰🇿КАЗАХСТАН 💶:💶 ПОЛЬША🇵🇱

0:1 - Валега (Лищарчик, Брык) - 09:11 ГБ

1:1 - Михайлис (Шестаков) - 12:35

2:1 - Орехов (Михайлис, Данияр) - 50:20

3:1 - Старченко - 54:25

До Польши сборная Казахстана, пока занимающая 6 место из 8 в группе Б, проиграла США (1:10), Германии (2:8), Швеции (1:3), Латвии (0:2) и Словакии (2:6), а первую победу одержала над Францией (3:1).

В группе Б только Казахстан и Польша сыграли все семь матчей, у остальных команд пока по шесть: 21 мая пройдут игры Франция - Германия, Латвия - США и Швеция - Словакия.

Таблица группы Б:

💶 Швеция - 18 очков

💶 США - 13

💶 Германия - 12

💶 Словакия - 12

💶 Латвия - 9

💶 Казахстан - 6

💶 Франция - 4

💶 Польша - 1

t.me/sportilinet

Министр науки и высшего образования Саясат Нурбек рассказал, как будет проходить ЕНТ для выпускников из пострадавших от паводков регионов.

"Для пострадавших регионов ЕНТ начнётся 25 мая и 1 июня, и сдвигается дальше до 12 июня. 47 дней мы даём, чтобы спокойно подготовиться, психологически настроиться и два раза сдать ЕНТ. Так как эти ребята могли упустить время для подготовки и оказаться в невыгодном положении по сравнению с другими детьми и будут участвовать в общем конкурсе за гранты. Мы решили квотировать 20% госзаказов на бакалавриат. Отдельно выделили для того, чтобы эти дети могли быть в преимущественных правах при распределении", – заявил министр, отвечая на вопросы журналистов на брифинге в правительстве.

В пострадавших регионах насчитывается около 36 тысяч выпускников. Из них 66% сдали январское и мартовское пробные ЕНТ. В порядке исключения, только в этом году и только для детей из этих регионов дадут возможность засчитать баллы январского и мартовского ЕНТ, если они были более высокие. Для этого нужно будет обратиться в министерство науки и высшего образования .

Ведение бизнеса в Казахстане сопряжено с рядом юридических вызовов и вопросов, требующих профессионального подхода и глубокого знания местного законодательства. Правильная юридическая защита бизнеса играет ключевую роль в его успешном развитии и защите от различных рисков. Компания Arbis-Astana.kz, обладая многолетним опытом и командой квалифицированных юристов, предлагает комплексное юридическое сопровождение для бизнеса, обеспечивая надежную защиту и поддержку на всех этапах его функционирования.

Почему юридическая защита бизнеса так важна?

1. Минимизация рисков: Юридически грамотно оформленные документы и договоры минимизируют риски конфликтов и споров с контрагентами, партнерами и государственными органами.
2. Соблюдение законодательства: Бизнес, работающий в рамках законодательства, избегает штрафов, санкций и репутационных потерь.
3. Защита интеллектуальной собственности: Регистрация и защита торговых марок, патентов и авторских прав позволяют сохранить уникальные разработки и бренды.
4. Разрешение споров: Эффективное разрешение конфликтных ситуаций и споров с минимальными потерями для бизнеса.
5. Оптимизация налогообложения: Юридическое сопровождение помогает грамотно оптимизировать налогообложение, избегая при этом нарушений налогового законодательства.

Услуги компании Arbis-Astana.kz

Компания Arbis-Astana.kz предоставляет широкий спектр юридических услуг для бизнеса, ориентированных на решение различных задач и обеспечение комплексной защиты.

Регистрация и сопровождение бизнеса

• Регистрация компаний: Помощь в создании различных форм юридических лиц, включая ТОО, АО и ИП.
• Подготовка учредительных документов: Разработка уставов, внутренних положений и договоров.
• Лицензирование: Консультации и помощь в получении необходимых лицензий и разрешений для ведения бизнеса.

Договорное право

• Разработка и анализ договоров: Составление и экспертиза договоров купли-продажи, аренды, подряда и других видов контрактов.
• Сопровождение сделок: Юридическое сопровождение сделок, включая переговоры и подписание договоров.

Трудовое право

• Разработка трудовых договоров: Составление и корректировка трудовых договоров и внутренних нормативных актов.
• Консультации по трудовым спорам: Юридическая помощь в разрешении конфликтов между работодателем и сотрудниками.

Налоговое право

• Оптимизация налогообложения: Консультации по вопросам налогообложения и разработка стратегий по его оптимизации.
• Защита в налоговых спорах: Представительство интересов компании в налоговых органах и судах.

Защита интеллектуальной собственности

• Регистрация торговых марок и патентов: Помощь в оформлении прав на интеллектуальную собственность.
• Защита авторских прав: Консультации и юридическая защита авторских прав в случае их нарушения.

Разрешение споров

• Судебное представительство: Защита интересов компании в судах различных инстанций.
• Медиация и арбитраж: Урегулирование споров вне судебных процессов, в том числе с использованием медиации и арбитража.

Преимущества сотрудничества с Arbis-Astana.kz

1. Профессионализм и опыт: Команда высококвалифицированных юристов с многолетним опытом работы в различных отраслях права.
2. Индивидуальный подход: Разработка персонализированных решений, учитывающих специфику бизнеса и потребности клиента.
3. Комплексное обслуживание: Широкий спектр услуг, охватывающих все аспекты юридической защиты бизнеса.
4. Конфиденциальность: Строгое соблюдение конфиденциальности и защита коммерческой тайны клиента.
5. Оперативность: Быстрое и качественное выполнение поставленных задач.

Юридическая защита бизнеса является неотъемлемой частью его успешного функционирования и развития. Компания Arbis-Astana.kz предлагает комплексное юридическое сопровождение, обеспечивая надежную защиту и поддержку на всех этапах ведения бизнеса. Профессионализм, опыт и индивидуальный подход делают Arbis-Astana.kz надежным партнером для предпринимателей в Казахстане.

Власти ФРГ готовы поддержать план США по использованию доходов, которые будут получены от замороженных российских активов, пишет агентство Bloomberg со ссылкой на источники. Согласно инициативе, Украине будет передано $50 млрд.

Собеседники издания отмечают, что окончательное решение Германии вряд ли примет до встречи лидеров стран G7 в середине июня 2024. Они также считают, что реализация сделки начнется не раньше 2025 года.

Согласие Берлина с предложением может стать решающим и приблизит Вашингтон к обеспечению Украины новым пакетом помощи.

Как отмечает Bloomberg, от решения стран G7 зависит финансовая жизнеспособность Украины до конца текущего года. Вопрос использования замороженных активов России также стал более актуальным на фоне предстоящих выборов президента США.

Более ранние предложения США об использовании замороженных российских активов вызвали обеспокоенность из-за влияния на финансовую стабильность, пишет Bloomberg. План по передаче доходов от активов страны ЕС восприняли более позитивно. Часть стран G7 уже согласилась использовать этот вариант, которые предполагает передачу средств Украине дважды в год.

Обсуждение долгосрочного использование доходов от активов продолжают обсуждать, пишет агентство. В случае прекращения войны их предлагают передать на восстановление Украины. Вариант возможной выплаты репараций со стороны Москвы и дальнейшем использовании уже полученных доходов, как пишет Bloomberg, не согласован.

https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-05-21/germany-warms-to-us-plan-to-tap-frozen-russian-assets-for-ukraine-funds

Солнечный май в самом разгаре, деловая активность тоже набирает обороты. В преддверии лета онлайн-сервис микрокредитования «Честное слово» выпустил новый промокод, который дает возможность казахстанским предпринимателям и самозанятым пользоваться микрокредитом без переплат в течение пяти дней.

Акция доступна всем клиентам: как новым, так и постоянным.

Для желающих участвовать в акции следует использовать промокод SUN17 в период с 20 мая по 5 июня 2024 года.

При оформлении заявки на микрокредит на сумму от 30 000 до 184 000 тенге и сроком от 10 дней и больше необходимо активировать промокод SUN17.

При этом важно вернуть деньги вовремя: без просрочки или досрочного возврата средств.

Условия акции не действуют, если микрокредит будет просрочен или досрочно возвращен.

***

«Честное слово» онлайн сервисі қазақстандықтарға бес күндік микрокредитті артық төлемсіз алуға арналған промо-код береді.

Шуақты мамыр айы қызып, іскерлік белсенділік те қарқын алуда. Жаз қарсаңында "Честное слово" онлайн-микрокредит беру сервисі қазақстандық кәсіпкерлер мен өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға бес күн ішінде артық төлемсіз микрокредитті пайдалануға мүмкіндік беретін жаңа промокод шығарды.

Акция барлық тұтынушылар үшін қолжетімді: жаңа және тұрақты.

Акцияға қатысқысы келетіндер 2024 жылдың 20 мамыры мен 5 маусымы аралығында SUN17 жарнамалық кодын пайдалануы керек.

30 000 теңгеден 184 000 теңгеге дейінгі және 10 күн және одан да көп мерзімге микрокредит алуға өтініш берген кезде SUN17 промо-кодын белсендіру қажет.

Бұл жағдайда ақшаны уақытында қайтару маңызды: кешіктірусіз немесе мерзімінен бұрын қайтарусыз.

Егер микрокредит мерзімі өтіп кетсе немесе мерзімінен бұрын қайтарылса, акция шарттары қолданылмайды.

Әскер – шабуылдың емес қорғанудың құралы. Қазіргідей геосаяси ахуал өршіп тұрған уақытта қорғанысымызды бекемдеп, ел іргесін нығайтқанымыз абзал. Бүгінде әлемдік алпауыт елдер қолдағы бар қаруын сыбап, небір аппараттармен қаруланған. Бұл ретте қазақ әскерінің әлеуеті қандай? Осы және өзге де сауалға жауап алу үшін El.kz ақпарат агенттігінің тілшісі белгілі әскери сарапшы Ермек Сейітбатталовпен сұхбаттасты.

El.kz: Алдымен бүгінгі қазақ әскерінің әлеуеті жайында айта кетсеңіз. Қазіргі геосаяси жағдай шиеленісіп тұрған уақытта Қазақстан армиясының кез келген қауіпке тойтарыс беруге қауқары жете ме?

Ермек Сейітбатталов: Қазақ әскерінің әлеуеті туралы парламенттегі комитет отырысында Қазақстан Қарулы күштерінің бас штабы басшысының баяндамасынды айтылды. Бұл мәселе жөнінде көгілдір экранда, бұқаралық ақпарат құралдарында, әлеуметтік желілерде біраз әңгіме көтерілді. Ел арасына тараған мәліметтерден-ақ еліміздің Қарулы күштерінің әлеуеті қандай екенін пайымдауға және болжауға болады. Қазақ әскері бүгін кез келген қауіпке тойтарыс беруге қауқарлы деп айтуға болмайды. Жалпы Қазақстан Қарулы күштеріне кең және терең реформа өткізу керегі екені бүгінгі күні бізге өте жақсы белгілі болып тұр.

El.kz

Қазіргі геосаяси жағдай шиеленісіп тұрған уақытта және Қазақстан сол шиеленіскен дүниенің жеті жолының торапында тұрғанда, Қарулы уүштерге деген халықтың сенімі, әскерилерге өте жауапты талап арттырады. Сол талапқа Қарулы уүштер сай болуы керек. Менің ойымша, сай болу үшін әлі көп қызмет ету қажет. Қазіргі министр, бас қолбасшылар, командирлер, басшылар, қысқа мерзімде нақты-нақты жұмыстар жүргізуі керек.

El.kz: Кейбір ақпарат көздеріне қарасақ, қазақ әскері Өзбекстаннан артта қалған дейді. Бұл қаншалықты шындыққа жанасады?

Ермек Сейітбатталов: Иә, мұндай мәлімет 2023 жылдың соңында шыға бастады. Биыл біздің әскерді Өзбекстанның алдына шығарып, 58-ші орынға көтерген. Бұл «Global Firepower» ғаламторының рейтингі. Иесі – блогер америкалық азамат Дэниел Пучек. Бұл азаматтың ата-анасының ұлты – поляк. Кезінде Польшадан келген болуы керек. Блогердің негізгі кәсібі той жабдықтарын насихаттап, жарнама жүргізіп, сол жабдықтарды сату. Ал Global Firepower (глобалдық отты күш) бұл қосымша кәсібі. Ешқандай зерттеу, іс-сапарға шығып, пікірталас өткізіп және басқа шаралар жүргізбейді. Әлемдегі әскери күштердің рейтингін реттеп, орын беру үшін белгілі күрделі жұмыстар жүргізу керек. Ал бұл блогер әлемге белгілі көп әскери ғалымдардың, әскери сарапшылардың сынына түскен азамат. Бекітілген методикасы, мәлімет алынған дереккөздерге сілтемесі көрсетілмеген және ізі де жоқ. Сол себепті рейтингтері жалған деп саналынады және сенуге болмайды.

El.kz: Қазақ жастары неге әскерге барғысы келмейді?

Ермек Сейітбатталов: Бір сөзбен айтқанда – әскердің тартымдылығы жоқ. Бір жыл Отанға әскери борышын өтегенде, жас жігіт өзі одан ешқандай пайда көрмейді. Уақыты босқа өтеді және әскерде бүгінгі таңда айтарлықтай тәртіп жоқ. Командирлер мен басшылар дұрыс тәрбие бере алмайды. Олардың методикалық қабілеттері шамалы, тәжірибелері шектеулі. Бір-бірімен тартыс, құнды заттарына талас. Тәртіпті бұзу әдет болып кеткен. Жауынгерлік дос деген ұғым өз құнын жоғалтқан. Сол себептен қазіргі жастардың әскерге баруға ынтасы жоқ.

Кеңес Одағы дәуірінің алғашқы кезінде, әскерге баратындар жұмысшылардың және кедей шаруалардың балалары болатын. Мектепті толық бітірмеген, тамағы, киімі жетікті қамтамасыз етілмеген. Әскерге барған сойын тәрбие алып, бүтін киім киіп, өмірге, саяси оқиғаларға көзқарастары өзгеріп келеді. Күнделік өміріне жарайтын мамандыққа ие болып, өмірге төзіліп, қиындықтарды жеңуге дайын болып келетін.

Сол заманда әскерге бару алға басқан прогрессивті қадам болды. Ол уақытта әскерге барып, алға басып, жақсылықпен және елдің сый-құрметіне ие болғысы келетін. Әлеуметті қоғамның мүшесі ретінде салмағы маңызды болғанын қалап, әскерге баруды армандайтын.

Қазіргі өмір мүлдем өзгерді. Ал әскер сол өзгермеген бетімен қалды деуге де болады. Кеңес Одағының ұғымымен сол стандартымен қалған сияқты. Бүгінгі өмірге бұл сәйкес келмейді. Жастар әскери борышын Отан алдында қалай өтеуі керек екені жөніндегі жүйені өзгерту қажет болып тұр. Ол үшін заманға сай етіп, озық әдіс-бағдарламалар енгізу керек. Ал оны бүгінгі әскери қолбасшылар мен басшылар жақсы түсінгені дұрыс.

El.kz: Әскерге барушылардың талпынысын арттыру үшін не істеу керек?

Ермек Сейітбатталов: Әскер қазіргі жастарға алға басатын қадамына себеп болатын баспалдақ болуы үшін бірінші әскер өзі өзгеруі керек. Әскерге барған жастар, майданға қатысып жеңу үшін соғысудың озық әдістерін үйренуі қажет. Саясатқа көзі ашылып, экономика жағынан өздеріне пайда көретін әдістермен танысып оны меңгеруді үйрену. Әлеуметтік жағынан алға басып, жаңа білім-тәжірибе жинап, тәрбие алу. Технологияларды меңгеріп, әскерден келгенде университет бітірген жастардан артық болмаса кем болмауы қажет. Сонда әскерге құштар болмаса да, көп жастардың басында «әскерге барайын ба?» деген ой туатын еді.

El.kz

Бүгінгі күнде әскери қызмет тартымды болу үшін мемлекет кейбір шаралар қолданып жатыр. Әскерге барған жастарға, қазір заңды түрде, жоғары оқуға ақысыз түсу үшін грант беріледі. Банктан алған кредитіне каникул қосылады. Тағы сол сияқты жеңілдіктер қарастырылған. Бірақ осы жеңілдікті күткен бір жыл мерзім ішінде әскерлер дене шынықтыру мен қаруға ие болудан басқа жетістіктерге жетпейді.

El.kz:Әскерден кейін грантқа оқуға түсіп, соны меңгеріп кетсе, бұл жақсы, ал бірінші сессияда құлап, оқу орыннан шығып жатса қалай болады? Әскердегі еңбегі зая кете ме?

Ермек Сейітбатталов:Егер оқуды алып жүре алмаған азаматты оқудан шығармай, әскери қызметін сыйлап оқу мекемесінде қалдырса, ертең мемлекетіміз қандай деңгейдегі мамандарға ие болады? Бұл мемлекеттік дәрежесі бар маңызды сұрақ.

Тағы бір айтатын жайт бар. Әскери мерзімі толған сойын банк әскерден қайтқан азаматтың жұмысқа орналасқанын немесе орналаспағанын күтпейді. Банкте кредитінің ақысы өсе бастайды.

Сонда біз осы қолданған шаралармен бұл азаматтардың мәселелерін шештік делік, бірақ шешілген жоқ, тоқтатып қойдық. Бәрі уақытша. Мәселелердің тамыры қалды, бұның жалғасы болады, әрі қарай өседі. Сол азаматтардың және жалпы елдің мемлекетке деген сенімі сарқылады. Елдің сенімін өз қолымыздан девальвацияға ұшыраттық.

Қорғаныс саласының мәселесін шешеміз деп басқа жолға түсіп кеткен жоқпыз ба? Қаражаты шектеулі азаматтарды оқуға түсіреміз деп әлеуметтік сала мәселесін, ауылда білім беру сапасы айтарлықтай төмен деп, білім саласының мәселесін, жеке бастың кредитінің мәселесін шешеміз деп әлеуметтік және экономикалық мәселелерді шешіп кеттік ғой. Бірақ олардың да түпкі нәтижесіне жеткен жоқпыз. Біз ештеме шатастырып жүрген жоқпыз ба? Елді жаудан қорғау мәселесін қай жерде, қашан шешеміз? Әскеріміз болса елді қорғауға арналған. Бағанағы біз атап өткен мәселелерді бұл сала шешпейді. Сонда қай саланың мақсатына біз қызмет істеп жүрміз?, – деген сұрақ туады.

El.kz: Өзге елдерде мәселен Түркияда әскерге бармау ұят тірлік болып саналады екен. Ал біздің елде бұл жағы қалай?

Ермек Сейітбатталов: Ол үшін ұлттық идеология болуы керек. Ал ұлттық идеологияның іргетасы, фундаменті – ұлттық мүдде. Ал оның іргетасы қазақ еліне бірдей болатын ортақ құндылықтары. Әділеттік, намыс, ар-ұят деген ұғымдар. Дәстүр, салт-ғұрыптары. Бір тіл, бір дін, бір жер, бір құқық, бір несібе, ортақ тағдыр. Жалпы, қазақ елін ежелден біріктіріп тұрған дәстүрі болатын. Бір жағадан бас шығарып, жеңнен қол шығарып, қазақ ұлтын қалыптастырған. Қазақтың дәстүрі Ұлттық Конституциясының міндетін атқарып тұрған. Салт-ғұрпы қосылған. Ал қазір әлі де солай болып тұрса, біздің жігіттер әскерге бармауды қаламаушы еді. Ондай жағдай намысына тиуші еді.

El.kz: Әскерде әлімжеттік және суицид көп екені айтылады. Әлімжеттік пен суицидтің бір-біріне байланысы болуы мүмкін бе?

Ермек Сейітбатталов: Әбден мүмкін. Бірақ кейде суицид басқа себептерден де болады. Ал енді әлімжеттікті талқылайық. Мұндай құбылыс әскерге келген жас толқынмен дұрыс қызмет істелмеген жағдайда туады. Қатал тәртіп пен бақылау жоқтықтан болады. Үйреншікті, әскерге шақырылмаған кезіндегі бұзақы әдетіне басқан азаматтар, ұжымның соры болатын оқиғалар осыдан да туындап жатады. Алдын ала мұндай жағдайды туғызбайтын шаралар қолдану керек.

Жастарды әскери қатал тәртіпке тартып, үйрету қажет. Азаматтық өмірдегі әдеттерін ұмытып, бір тәртіппен, бір режиммен, бір талапқа өмірге баулу. Жұмыста олардың психология ерекшелегін де бақылап жүру керек. Жас толымның арасында нәзік сезімді азаматтар болуы мүмкін. Олармен ерекше жұмыс жүргізу қажет.

Жас толымның өмірлері қатал бақылауда болуы керек. Отыз күннен кейін олар келесі тұрақты әскери міндетін атқаратын бөлімдерге кетеді. Кейін әскери қызметке әбден төзіліп, баяғы инкубатордан шыққандай әдеттері өзгеріп, жеке тұлғалық мінездері анықтала бастайды. Бірақ бұл кезде олар әскери қызметте кездесетін қиыншылыққа қарсы тұра алатын қасиетке ие болады. Бұзақы мінезді, әскерге бірге шақырылған азаматтардың физикалық әлде психикалық шабуылына тойтарыс бере алады. Әскери өмірге үйреніп, жақсы таныстары, жолдас-жоралары пайда болады. Психикасы да мықты болып қатаяды.

Суицидқа баратын адамдардың портретін көрсетейік. Бұлар әдепті, ұятты, өз-өздеріне қатал талап қоятын, бар оқиғаларда өз-өздерін кінәлайтын, тұңғиық, қиялдарымен, ойларымен бөліспейтін, жолдастары аз, өмірде аса белсенділік танытпайтын адамдар. Олар физикалық жараны көтере алса да, психикалық жараны көтермейтін адамдар. Осындай адамды, жоғарыдағы айтылған әскери өмірдің жағдайын модельне қойып, оның қандай реакциясы болады екен деп сұрақ қойсаңыз, көз алдыңызға елестете аласыз. Кейде әскери өмірдің қатал талабына шыдай алмайтындары да болады. Бұндай азаматтарды әскерге шақыру алдында, әлде жас толымдар курсын өтіп жұргенде байқалып қалған кезінде коммисиядан өттіріп, әскери борышынан босату қажет.

El.kz: Әскердегі осындай келеңсіздіктердің алдын қалай аламыз?

Ермек Сейітбатталов: Мен келеңсіз деген сөзді мағанасын «орынсыз», «жөні жоқ», «ретсіз» деп түсінем. Мұндай құбылыстарға, алдына ала бөгет жасау үшін меніңше қызметте мынадай қағида ұстану керек. Істелініп жатқан жұмыстың мақсаты анық, түгеліне түсінікті болуы қажет. Кейбір жағдайда құпиялық мақсаттар болады, бірақ олар бейбіт кезде сирек кездеседі. Мақсат анық болса, оған қалай жететін жолда анық болады. Десе де жету үшін қаражат, уақыт, басқа құралдар да қажет болады. Оларды тауып алу, қолдану, мақсатқа жету идеясы стратегиясын тудырады. Мақсатқа жету жолы оқ атқандай түзу болмайды. Кей жерде алға, кей жерде оңға әлде солға жүріп, кейде шегіну қажет болады. Бұл мақсатқа жету тактикасы, яғни, біздің ұстанған саясатымыз болады. Жаңағы айтылған әдістерді әр қолбасшыға, әскери қызметкерге, жауынгерге түсіндіріп, оқу-жаттығу кезінде үйретіп отырса, керек кезінде ол сіздің бір ымдағаныңыздан түсініп орындап отырады. Осындай жағдайда бағанағы айтылған келеңсіздік те, орынсыз да, жөн-жосықсыз, ретсіз жағдай тумайтын болады.

El.kz: Қазір дрон арқылы соғысып жатқан елдер бар. Жалпы осы дронға қатысты ойыңызды айтсаңыз. Біздің елге дрондар қажет пе?

Ермек Сейітбатталов: Әрине қажет. Ұшқышсыз аппараттарды, дрондарды, квадрокоптерлерді қолданып барлау-бақылау жұмысын жүргізу керек. Дәл сондай құралдармен, қару-жарақпен жабдықталған түрлерімен жауынгерлер шабуыл жасап, жауға соққы мен ұрыс беріп отырса өте орынды болушы еді. Аталған құралдарды жау жойса адам шығыны болмаушы еді. Бұл қазіргі заманның соғысында ұтымды және өте құнды нәтиже. Осы құралдарға тәрізді құрлық әскерде роботтары, теңізде теңіз пилотсыз аппаратары болса, бұл жақсы алға басқан қадам деп санауға болушы еді. Адамзат келешекте осындай құралдарға сүйеніп соғыста, шайқаста жүргізетін болады деп санаймын.

El.kz: Еліміздің қорғаныс қабілетін қалай күшейтеміз?

Ермек Сейітбатталов: Еліміздің қорғаныс қабілеті, елге шығын келтірмей, жаудан қорғап қалу мүмкіндігімен өлшенеді. Мен айтып тұрғаным тек Қарулы Күштер емес, бүкіл ел. Ал Қарулы Күштер ғана емес, түгел елді соғыста жеңіске жетуге даярлайтын стратегті сала – Қазақстан Қарулы Күштерінің Бас штабы. Бірақ Бас штабтың қазіргі жағдайы басқа болып тұр. Оның қателік себептері бар. Бұл мәселеге әзірше тоқталмай-ақ қояйық.

El.kz

Келесі бір фактор. Соғыстың мақсаты жеңіс. Ал жеңіс бірнеше саладан құралады. Бірінші – жаудың соғысты әріқарай жалғастыру мүмкіндігін жою керек. Бұл өте маңызды және соғыстың ең басты мақсаты. Сол арқылы жеңіске жетуге болады.

Балаларға айтатын ертегіде ешқашан өлмейтін Кошейдің өмірі жұмыртқаның ішіндегі инеде болатын білетін шығарсыздар? Дәл сол сияқты жаудың соғысты жүргізе беретін мүмкіндігі экономикасында болады. Ол қару-жарақ шығаратын өндірісінде немесе қару-жарақ сатып алуға қол жеттіретін басқа салаларында. Қаражатын толтырып, жұмысшыларына жалақы төлеу, азық-түлікпен халқын қамтамасыз ету мүмкіндігінде. Өндірісін электр, тағы басқа қуаттар мен қамтамасыз етуінде. Әскерге арнаулы киім, сайман, құрал дайындайтын жерлерінде. Осы объектілер соғысып жатқан әскерге заңды нысана болып саналады. «A la guerre comme à la guerre» (а ля гер, ком а ля гер) деген мақал бар. Бұл мақал «Соғыста соғыс сияқты» деген мағынаны білдіреді. Жаудың экономика объектілердің бәрі заңды нысана болып саналады.

Екінші фактор – бұл жаудың әскери салалары орналасқан объектілері. Дәлірек айтқанда – басқару, барлаушы-бақылаушы бекеттері, аэродромдары, көпірлер, теміржол тараулары, өзен жағасындағы причалдары, қару-жарақ, оқ-дәрі, жанармай, азық-түлік, тағы басқа заттарын сақтайтын қоймалары. Дәл осындай сала терең тылда, екінші легінде және алдыңғы қатарында орналасады. Осы жүйе арқылы алдыңғы қатарды қару-жарақпен, оқ-дәрімен, жанармаймен, жаңа киім-құралдармен, азық-түлікпен қамтамасыз етеді. Ал ол болмаса алдыңғы қатарда, жаумен шектелісіп жатқан жебеде, көңіл-күйі, жағдайы, жігері, бәрі төмен болады. Мұндай жау көп уақыт қарсы тұралмайды, қиыншылық туғанда, түгелін тастап қашады.

Осындай жағдайға жету үшін мақсатқа сай қару-жарақ болуы керек. Жаудың терең тылын, екінші эшелонын, алдыңғы жебесін тыңды жыртқандай жыртып, сол қойған мақсатқа жету қажет. Сонда жеңіске бір қадам жақындадық деп саусақты бүгуге болады.

Үшінші айтып кететін фактор. Қазіргі кезде жау шекараға әскерін әкеліп төгіп, содан кейін шабуыл жасамайды. Ресей мен Украина соғысына қарамаңыздар. Бұл 1914 жылдың ескі соғысының әдістері. Айырмашылығы тек ұшқышсыз аппаратты қолдану. Мен әдейі түгелін жайып, дастарханды жайғандай отырмын. Ел білсін деген мақсатта геосаясат жағдай тым шиеленісіп кетті. Ертең не боларын бір Жаратқан ғана біледі.

Төртінші фактор. Классикалық соғыс, жау әуеден шабуыл жасаудан басталады. Егер бізде әуе шабуылына қарсы қоятын даяр күш болса, бұл өте жақсы фактор. Ал сол күш заманға сай, жоғары дәрежедегі технология қолданылып даярланған қару-жарақпен қамтамасыз етілсе, бұл үлкен жетістік деп санауға болады. Осы күш жаудың атқылаған баллистикалық, аэробаллистикалық және қанатты зымырандарын онымен қоса ұшқышсыз аппараттарын, әскери ұшақтарын жоғары дәрежеде жойып отырса, біздегі объектілерге соққы бермей, шығынсыз өз қызметін көрсете берсе, біз жеңіске бір мәрте жақын боламыз деген сенім болады.

Осы төртінші фактордың қортындысы әуе шабуылына қарсы қоятын күшті заманға сай қару-жарақпен қамтамасыз ету керек.

Бесінші фактор. Бағанағы атап кеткен жаудың экономикалық, жауынгерлік объектілеріне жететін қару-жарақ керек. Жау зымырандарын өндіріп әлде сатып алып, біз жаққа атқыламай тұрған кезінде ұшқышсыз аппараттарын превентивтік соққы беріп жойған дұрыс.

Осы фактордың қортындысы былай болайын деп тұр: алысқа соққы беретін жүйеге заманға сай қару-жарақ керек. Қаражат осы жүйеге және бұдан бұрын айтылып кеткен салаға қомақты жұмсалуы керек.

Алтыншы фактор. Сол атылған зымрандарға нысаналарды табу үшін және олар дәл тиюі үшін ғарыштағы навигациялық және барлау-бақылау жүйе керек. Қаражат көп кетеді. Бірақ қорғаныс ешқашан арзан болмайды.

Жетінші фактор. Осы елді қорғайтын күштерді толық, компетентті түрде басқаратын жүйе керек.

El.kz:Тұщымды әңгімеңізге рахмет.